شایع ترین بیماری های کبد در سگها به چهار دسته اصلی تقسیم میشود که هر دسته را مجزا براتون گفتیم (بیماری های کبدی عفونی در سگ ها، بیماری های کبد از دسته التهابی، مریضی های متابولیک کبد سگ و در نهایت بیناری های سمی یا توموری کبد سگ ها). مهم‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از:
۱. بیماری‌های التهابی و عفونی کبد سگ
بیماری های التهابی و عفونی کبد در سگها به سه دسته اصلی تقسیم میشه
هپاتیت عفونی سگها (Canine Infectious Hepatitis)
این بیماری ویروسی به‌وسیله‌ی آدنوویروس نوع ۱ سگ ایجاد میشود و باعث التهاب و آسیب به بافت کبد، کلیه‌ها و حتی چشم‌ها می‌گردد ( بیماری های عفونی رایج چشم سگ) . ویروس از طریق تماس با ادرار، مدفوع یا بزاق سگ آلوده منتقل میشود.( آیا بزاق سگ برای انسان خطرناکه؟ ) علائم می‌توانند شامل تب، بی‌حالی، بی‌اشتهایی، استفراغ، اسهال و گاهی کدر شدن قرنیه سگ (“چشم آبی”) باشند. واکسیناسیون منظم سگ بهترین راه پیشگیری است. ( برنامه واکسیناسیون سگ )
هپاتیت باکتریایی (مانند لپتوسپیروز)
در این حالت، کبد به دلیل عفونت با باکتری‌ها (به‌ویژه باکتری لپتوسپیرا) ملتهب میشود. لپتوسپیروز سگ از طریق آب یا محیط آلوده به ادرار حیوانات ناقل منتقل می‌گردد و علاوه بر کبد، کلیه‌ها را نیز درگیر می‌کند.
علائم شامل تب، ضعف، بی‌اشتهایی، زردی، استفراغ و گاهی خونریزی هستند. این بیماری می‌تواند به انسان نیز منتقل شود، بنابراین تشخیص و درمان سریع بسیار مهم است.
هپاتیت گرانولوماتوز ناشی از عفونت قارچی یا انگلی
در این بیماری، التهاب کبد با تشکیل توده‌های کوچک سلولی به نام گرانولوم همراه است که در واکنش به عفونت‌های خاص ایجاد می‌شوند. این عفونت کبد می‌توانند ناشی از قارچ‌هایی مانند هیستوپلاسموز یا انگل‌هایی مانند توکسوپلاسموز باشند.
بسته به نوع عامل، علائم شامل بی‌اشتهایی، کاهش وزن، تب و بزرگ شدن کبد است. درمان معمولاً شامل داروهای ضدقارچ یا ضدانگل تخصصی است.
۲. بیماری‌های مزمن و متابولیک کبد
بیماری‌های مزمن و متابولیک کبد به اختلالاتی گفته میشود که در آن عملکرد کبد به دلیل التهاب طولانی مدت یا مشکلات در فرآیندهای شیمیایی و سوخت‌وساز بدن مختل میشود. این بیماری‌ها معمولاً پیش‌رونده هستند و به مرور زمان باعث آسیب دائمی بافت کبد و کاهش توانایی آن در انجام وظایف حیاتی سگ می‌شوند.
هپاتیت مزمن (Chronic Hepatitis) در سگها
هپاتیت مزمن یک التهاب طولانی مدت کبد سگ است که به مرور زمان باعث تخریب سلول‌های کبدی و جایگزینی آن‌ها با بافت فیبروز میشود ( یعنی همون بافت اسکار یا بافت فیبری ) . این بیماری در برخی نژادها مثل دوبرمن و کوکر اسپانیل شیوع بیشتری دارد و ممکن است به دلیل عوامل ژنتیکی، عفونت‌های قبلی یا واکنش غیرطبیعی سیستم ایمنی ایجاد شود.
🔸️علائم آن شامل بی‌اشتهایی، بی‌حالی، کاهش وزن، استفراغ و زردی است و در مراحل پیشرفته می‌تواند به نارسایی کبد منجر شود.
کبد چرب (Hepatic Lipidosis)
در این بیماری، مقدار زیادی چربی در سلول‌های کبدی سگها تجمع پیدا می‌کند و عملکرد طبیعی کبد را مختل می‌سازد. این حالت معمولاً در نتیجه بی‌اشتهایی طولانی‌مدت یا مشکلات متابولیک ایجاد میشود.
🔸️علائم شامل بی‌حالی، کاهش وزن، استفراغ، اسهال و گاهی زردی است. اگر درمان سریع انجام نشود، تجمع چربی می‌تواند باعث آسیب جدی به کبد شود.
بیماری‌های ذخیره مس (Copper Storage Disease)
در این بیماری، کبد به‌طور غیرطبیعی مس را در سلول‌های خود ذخیره می‌کند که به مرور باعث آسیب اکسیداتیو، التهاب و تخریب بافت کبدی میشود. این مشکل اغلب ژنتیکی است و در نژادهایی مثل Bedlington Terrier، Labrador Retriever و Doberman شایع‌تر است.
نکته آسیب اکسیداتیو : آسیب اکسیداتیو (Oxidative Damage) حالتی است که در آن مولکول‌های ناپایدار به نام رادیکال‌های آزاد به سلول‌ها و اجزای آن‌ها مثل DNA، پروتئین‌ها و چربی‌ها حمله می‌کنند. این آسیب زمانی رخ می‌دهد که تعادل بین تولید رادیکال‌های آزاد و توانایی بدن برای خنثی کردن آن‌ها با آنتی‌اکسیدان‌ها به‌هم بخورد. نتیجه آن التهاب، پیری سلولی و در مواردی تخریب بافت و بروز بیماری‌های مزمن است.
🔸️علائم شامل بی‌حالی، کاهش اشتها، استفراغ، اسهال و زردی است و در صورت پیشرفت می‌تواند به سیروز کبدی منجر شود.
۳. مشکلات ساختاری و عروقی کبد
مشکلات ساختاری و عروقی کبد به اختلالاتی گفته میشود که شکل، بافت یا مسیرهای جریان خون کبد را غیرطبیعی می‌کنند. این مشکلات می‌توانند مادرزادی باشند یا در اثر بیماری، آسیب یا تومور ایجاد شوند و معمولاً باعث اختلال در تصفیه خون، کاهش عملکرد کبد و بروز علائم سیستمیک می‌شوند.
شانت پورتوسیستمیک (Portosystemic Shunt)
شانت پورتوسیستمیک یک اختلال در گردش خون کبد است که در آن خون دستگاه گوارش به جای عبور از کبد و تصفیه شدن، از مسیر غیرطبیعی به جریان خون عمومی وارد میشود. این حالت می‌تواند مادرزادی باشد یا به دلیل بیماری‌های شدید کبدی ایجاد شود. نتیجه آن تجمع مواد سمی مانند آمونیاک در خون و بروز علائمی چون بی‌حالی، کاهش اشتها، مشکلات عصبی و رشد ناکافی است.
سیروز کبدی
سیروز نتیجه آسیب طولانی‌مدت و پیش‌رونده کبد است که در آن بافت سالم کبد به‌طور گسترده با بافت اسکار جایگزین میشود. این تغییرات باعث سخت شدن کبد، کاهش جریان خون در آن و افت عملکرد طبیعی می‌گردد. علائم شامل خستگی، کاهش وزن، زردی، تجمع مایع در شکم و خونریزی آسان است و بیماری معمولاً غیرقابل برگشت است.
فیبروز کبدی سگ
فیبروز کبدی مرحله‌ای میانی بین التهاب مزمن کبد و سیروز است که در آن بخشی از بافت سالم کبد با بافت فیبری یا اسکار جایگزین میشود. این فرایند باعث کاهش انعطاف‌پذیری و کارایی کبد می‌گردد، اما در مراحل اولیه در صورت درمان علت زمینه‌ای، امکان توقف یا حتی بهبود آن وجود دارد.
۴. بیماری‌های ناشی از سموم و داروها
مسمومیت دارویی (مثلاً با استامینوفن، ضدقارچ‌ها، برخی آنتی‌بیوتیک‌ها)
مسمومیت گیاهی یا شیمیایی
۵. تومورها و کیست‌ها
تومورهای اولیه کبد (مثل هپاتوسلولار کارسینوم)
متاستاز تومورهای سایر اندام‌ها به کبد
کیست‌ها و آبسه‌های کبدی