ایدز عروس هلندی چیست؟

بیماری که در بین دارندگان پرنده به «ایدز عروس هلندی» شهرت پیدا کرده در واقع همون PBFD  است که بیماری منقار و پر طوطی‌سانان است و به صورت منحصر به فرد به عروس هلندی ها مربوط نمیشه،طبق گزارش‌های علمی سال 2025، این بیماری که ناشی از یک سیرکوویروس (Circovirus)  است به شدت مسری است و میتونه بیش از 78 درصد از طوطی سانان را درگیر کنه که یکی از این طوطی سانان عروس هلندیه. و سیستم ایمنی پرنده را تخریب می‌کند.

ایدز عروس هلندی چیست؟

در بیماری PBFD در عروس هلندی ویروس سیرکوویروس با حمله مستقیم به سلول‌های در حال تقسیم در مغز استخوان برای توقف تولید قوای دفاعی و خونی و حمله به سیستم ایمنی بری کاهش دفاع بدن عروس هلندی، دقیقاً مانند ویروس HIV در انسان، باعث تخریب گلبول‌های سفید و لنفوسیت‌ها شده و پرنده را دچار نقص ایمنی شدید می‌کند. در نتیجه، عروس هلندی نه تنها دچار ریزش پر و بدشکلی منقار میشه، بلکه در برابر ساده‌ترین میکروب‌های محیطی نیز بی‌دفاع شده و خیلی راحت مریض میشه و عموما به دلیل عفونت‌های ثانویه از پای در میآد. بیماری ایدز عروس هلندی بسیار واگیردار بوده و از طریق گردِ پر و مدفوع منتقل می‌شود، اما برای انسان خطری ندارد.

چرا به بیماری PBFD ایدز عروس هلندی گفته میشه؟

راستش این جمله ای که بین دارندگان عروس هلندی ها جا افتاده و منحصرا میگن ایدز عروس هلندی در واقع این بیماری مربوط به تمامی گونه های پرندگان و مخصوصا طوطی سانان میشه که گفتم 78 درصد از انواع طوطی سانان مانند کاسکو، عروس هلندی، مرغ عشق، کاکاتوها، کوتوله برزیلی و ... را درگیر میکنه، اما چرا بهش میگن ایدز پرندگان؟ چون دقیقا مثل ویروس ایدز در بدن انسان عمل میکنه و به سلول های در حال تقسیمی که داخل مغز استخوان هستند حمله میکنه و از طرفی به سیستم ایمنی بدن پرنده حمله میکنه که باعث میشه بخاطر ضعیف شدن بدنشون به سرعت مریض بشن و از پا دربیان.

آیا پرندگان دیگر غیر از طوطی سانان هم درگیر میشوند؟

درگیری پرندگان دیگر نادر است اما غیر ممکن نیست، برخلاف تصور قدیمی، این ویروس تنها به طوطی‌ها محدود نمی‌شود. سویه‌هایی از سیرکوویروس در گونه‌های زیر نیز مشاهده شده است:

پرندگان زینتی: قناری‌ها و فنچ‌ها.

سایر پرندگان: کبوترها، کلاغ‌ها، برخی پرندگان شکاری (مانند عقاب دریایی) و حتی جغدها.

نکته حیاتی: پرندگان جوان و جوجه‌ها بیشترین میزان آسیب‌‌پذیری و مرگ‌ومیر را دارند، پرندگان بالغ ممکن است آلوده شوند اما به دلیل سیستم ایمنی قوی‌تر، علائم کمتری نشان دهند و تنها ناقل باقی میمانند.

چرا به PBFD ایدز پرندگان گفته میشه؟

میخوام با هم نحوه ی اسیب ویروس  به بدن را نگاهی بندازیم تا اگر کسی ازمون پرسید ایدز پرندگان چکار میکنه فقط از روی علائم نگیم منقار پرنده کج و بد فرم میشه یا بدن پرنده ضعیف میشه کاملا علمی بدونیم چه اتفاقی افتاده، بالاتر گفتم این ویروس به مغز استخوان و سیستم ایمنی بدن پرنده به صورت همزمان یا متوالی حمله می‌کند دلیل اینکه اینقدر هم مخرب هست همینه.

بر اساس منابع معتبر دامپزشکی مانند Merck Veterinary Manual و پژوهش‌های سال 2025، مکانیسم عملکرد ویروس به شرح زیر است:

۱. حمله به سیستم ایمنی (Immune System) : ویروس به سلول‌های لنفوسیت (به ویژه در بورس فابریسیوس و تیموس در پرندگان جوان) حمله کرده و آن‌ها را از بین می‌برد. این کار باعث می‌شود تعداد گلبول‌های سفید خون به شدت کاهش یابد و پرنده عملاً توانایی تولید پادتن برای مبارزه با هیچ بیماری دیگری را نداشته باشد.

۲. حمله به مغز استخوان (Bone Marrow) : ویروس سلول‌های پیش‌ساز خون را در مغز استخوان هدف قرار می‌دهد. این حمله باعث توقف تولید سلول‌های خونی جدید می‌شود که نتیجه آن کم‌خونی شدید (Anemia) و کاهش بیش از حد پلاکت‌ها و سلول‌های دفاعی است. در موارد حاد، پرنده ممکن است بدون از دست دادن حتی یک پر، صرفاً به دلیل از کار افتادن مغز استخوان و خونریزی داخلی از بین برود.

بنابراین: حمله به سیستم ایمنی باعث «بی‌دفاع شدن» بدن و حمله به مغز استخوان باعث «توقف تولید قوای دفاعی و خونی» می‌شود؛ به همین دلیل این بیماری را با ایدز مقایسه می‌کنند.

علائم ایدز پرندگان در عروس هلندی

علائم بیماری PBFD (ایدز پرندگان) در عروس هلندی‌ها با توجه به سن پرنده و شدت درگیری سیستم ایمنی، به سه شکل مختلف خودش رو نشون میده:

۱. علائم اولیه و بالینی (عمومی)

علائم اولیه و بالینی هم در مراحل اولیه و هم در فرم حاد دیده میشه، در مراحل اولیه عروس هلندی ممکنه علائم ظاهری پر و منقار را نداشته باشد اما نشانه‌های زیر را بروز دهد:

• بی‌حالی و افسردگی شدید: پرنده گوشه‌گیر شده و تمایلی به حرکت ندارد،
• مشکلات گوارشی: اسهال، بی‌اشتهایی و کاهش وزن سریع.
• کم‌خونی (Anemia): به دلیل حمله ویروس به مغز استخوان، مخاطات دهان و پوست پرنده رنگ‌پریده می‌شود.
• مرگ ناگهانی: در جوجه‌های بسیار جوان (فرم فوق حاد)، ممکن است پرنده پیش از بروز هرگونه خرابی در پرها، تلف شود. 

✅دو مورد اول در سرماخوردگی عروس هلندی هم چنین علائمی داریم بنابراین سریع با دیدن این علائم نگین عروس هلندیم ایدز گرفته!!! 

۲. علائم مربوط به پرها در عروس هلندی (رایج‌ترین نشانه)

این علائم معمولاً پس از اولین «تولک‌رفتن» (پرریزی) بعد از آلودگی نمایان می‌شوند، دقت کنید که پر ریزی و پرکنی تفاوت داره که قبلا بهتون گفتم

• ریزش متقارن پرها: پرها به صورت دوطرفه (مثلاً در هر دو بال یا هر دو ران) شروع به ریختن می‌کنند.
• تغییر شکل پرهای جدید: پرهایی که تازه رشد می‌کنند، به صورت چماقی (Clubbed)، پیچ‌خورده یا ناقص هستند.
• خونریزی در ساقه پر: در انتهای شاه‌پرها یا پرهای در حال رشد، لکه‌های خون مشاهده می‌شود.
• از دست رفتن پودر پر: عروس هلندی‌ها به طور طبیعی پودر سفیدی روی پرها دارند. در اثر بیماری، این پودر از بین رفته و منقار پرنده که باید مات باشد، براق و سیاه به نظر می‌رسد. 

۳. علائم مربوط به منقار و ناخن

این علائم بیشتر در مراحل مزمن و پیشرفته ایدز عروس هلندی یا بیماری PBFD در عروس هلندی ها دیده می‌شوند: 

• بدشکلی منقار: رشد بیش از حد، انحراف، یا ایجاد ترک و شکستگی در منقار.
• نکروز منقار: ایجاد بافت‌های مرده و قهوه‌ای در داخل منقار که باعث درد شدید هنگام غذا خوردن می‌شود.
• شکنندگی ناخن‌ها: ناخن‌ها ممکن است لایه لایه شده یا به راحتی بشکنند. 

نکته مهم: بسیاری از عروس هلندی‌های بالغ ممکن است هیچ‌کدام از این علائم را نشان ندهند و فقط به عنوان ناقل، ویروس را در محیط پخش کنند. برای اطمینان قطعی، انجام آزمایش PCR خون در آزمایشگاه دامپزشکی بسیار ضروری است.

سخن آخر

این مقاله یک مقاله تکمیلی برای ایدز پرندگان بود، چرا که تعداد بسیاری از دوستان پت لینک از عروس هلندی ها نگهداری میکنند و این اصطلاح غلط ایدز عروس هلندی ذهنشون رو درگیر کرده بود، الان میدونید این بیماری همون PBFD در پرندگان است و به دلیل شباهت زیادش به ایدز در انسان ها این نامگذاری براش انتخاب شده، همچنین با علائم این بیماری هم آشنا شدین و میخوام دلهره نداشته باشید که آیا این ویروس ایدز به انسان ها هم منتقل میشه یا نه؟ چون نمیشه! ما در پت لینک همیشه کنارتون هستیم تا پل ارتباطی باشیم بین حیواناتی که زبان ندارند از خودشون بگن با شما و همچنین پلی میان شما و تمامی مراکز خدماتی حیوانات اعم از دامپزشکی های پرندگان و دیگر پت ها، پت شاپ ها ، پانسیون های پرنده در سراسر کشور ، تا در صورت نیاز نزدیک ترین مرکز به خود را به راحتی بیابید.