هرپس ویروس گربه (FHV-1)

هرپس ویروس گربه (Feline Herpesvirus Type 1 - FHV-1) یکی از شایع‌ترین عوامل عفونت‌های دستگاه تنفسی فوقانی (Upper Respiratory Tract Infection) در گربه‌هاست. این ویروس از خانواده Herpesviridae و زیرخانواده‌ی Alphaherpesvirinae است. بیماری ناشی از آن با نام Feline Viral Rhinotracheitis (FVR) شناخته می‌شود.

بیماری هرپس ویروس یا FHV-1  بسیار مسری (Highly Contagious) است که از طریق ترشحات بینی، چشم و دهان، عطسه، تماس مستقیم با گربه آلوده یا وسایل آلوده (Fomites) منتقل می‌شود. این ویروس می‌تواند علائمی مانند عطسه (Sneezing)، ترشحات بینی (Nasal Discharge)، التهاب ملتحمه چشم (Conjunctivitis)، زخم قرنیه (Corneal Ulcers) و بی‌اشتهایی (Anorexia) ایجاد کند.

پس از عفونت اولیه، ویروس در بدن گربه به حالت نهفته (Latency) در گانگلیون‌های عصبی (Trigeminal Ganglia) که (بهش عصب سه قلو هم گفته میشه و پایین تر از گیجگاه کنار گوش قرار داره ) باقی می‌ماند و در شرایط استرس (Stress)، بیماری‌های دیگر یا تضعیف سیستم ایمنی (Immunosuppression) ممکن است مجدداً فعال شود و علائم تکرار شوند.

بیماری هرپس گربه FHV-1 زئونوز (Zoonotic) نیست، یعنی به انسان یا سگ منتقل نمی‌شود ( بیماری های مشترک انسان و سگ‌) و فقط گربه‌سانان (Felidae) را درگیر می‌کند. پیشگیری ازطریق واکسیناسیون (Vaccination) منظم و کاهش استرس در گربه‌ها، نقش مهمی در کنترل بیماری دارد.

خلاصه ای از این بیماری رو الان میدونید حالا بریم به سراغ تعریف بیماری ، علائم دقیق تر ، پیشگیری و درمان . ما در پت لینک با ساخت لیست های کامل و اطلاعات دقیق کار شما را برای یافتن دامپزشکی های اطرافتون راحت کردیم : دسترسی سریع به " دامپزشکی کیش | دامپزشکی مشهد | دامپزشکی کرج "

در این مقاله خواهیم خواند

✅ ویروس هرپس گربه نوع ۱(Feline Herpesvirus Type 1 یا FHV-1)

✅انواع Feline Herpesvirus

✅ علائم هرپس ویروس در گربه‌ها (FHV-1 Symptoms)

• علائم اولیه هرپس ویروس
• علائم ثانویه هرپس ویروس در گربه ها
• علائم حاد هرپس ویروس در گربه‌ها (Acute FHV-1 Infection)

✅ تشخیص هرپس ویروس (FHV-1) در گربه‌ها

1. بررسی بالینی (Clinical Examination)
2. آزمایش‌های اختصاصی (Laboratory Tests)
3.  تشخیص افتراقی (Differential Diagnosis)

✅ درمان هرپس ویروس (FH-V-1 Treatment )

الف) درمان ضدویروسی (Antiviral Therapy)

ب) آنتی‌بیوتیک‌ها (Antibiotics)

ج) درمان حمایتی (Supportive Care) هرپس ویروس

✅ مراقبت‌های خانگی (Home Care) در ابتلای گربه به هرپس ویروس

✅ پیشگیری (Prevention) از هرپرس ویروس در گربه ها

الف) واکسیناسیون (Vaccination)

ب) کاهش استرس (Stress Management)

ج) قرنطینه (Quarantine)

ویروس هرپس گربه نوع ۱(Feline Herpesvirus Type 1 یا FHV-1)

ویروس هرپس گربه(به انگلیسی: Feline Herpesvirus Type 1 یا FHV-1) عامل اصلی بیماری رینتراکئیت ویروسی گربه‌ها (به انگلیسی: Feline Viral Rhinotracheitis یا FVR) است. این یک آلفاهرپس‌ویروس (Alphaherpesvirus) بسیار مسری است که در جمعیت گربه‌های سرتاسر جهان شیوع بالایی دارد و تنها گربه‌سانان را تحت تأثیر قرار می‌دهد. 

آیا این هرپش ویروز نوع یک، انواع دیگه ای هم داره ؟ 

عدد «۱» در FHV-1 یعنی Feline Herpesvirus Type 1 (هرپس‌ویروس گربه نوع یک)، چون در واقع دو نوع هرپس‌ویروس در گربه‌ها شناسایی شده:

 ۱. Feline Herpesvirus Type 1 (FHV-1)

عامل اصلی بیماری تنفسی فوقانی گربه‌ها است.نام دیگر بیماری‌اش Feline Viral Rhinotracheitis (FVR) است و محل اصلی عفونت این ویروس، چشم‌ها، بینی و گلو است که از خانواده‌ی Alphaherpesvirinae محسوب میشود، ویژگی مهمش این است که به‌صورت نهفته (Latent) در گانگلیون‌های عصبی یعنی عصبی که کنار گوش است باقی می‌ماند و در زمان استرس فعال می‌شود.

۲. Feline Herpesvirus Type 2 (FHV-2)

این ویروس خیلی کم‌تر شناخته شده است و در واقع در گربه‌ها به‌صورت طبیعی وجود ندارد.بیماری FHV-2 در بعضی منابع قدیمی به هرپس‌ویروس گاوی (Bovine Herpesvirus) اشاره دارد که به اشتباه در گذشته با ویروس گربه مقایسه می‌شد.امروزه وقتی از هرپس‌ویروس گربه صحبت می‌شود، منظور تقریباً همیشه همان FHV-1 است، چون نوع دوم در گربه‌ها بیماری‌زا نیست یا وجود بالینی مهمی ندارد.بنابراین در عمل، وقتی می‌گویند FHV یا FHV-1، هر دو به همان ویروس شناخته‌شده و بیماری‌زای گربه اشاره دارند، ولی از نظر طبقه‌بندی علمی عدد ۱ حفظ شده تا اگر روزی انواع دیگری شناسایی شوند، تمایز وجود داشته باشد.

علائم هرپس ویروس در گربه‌ها (FHV-1 Symptoms)

این ویروس معمولاً سیستم تنفسی فوقانی و چشم‌ها رو درگیر می‌کنه. علائم می‌تونن از خفیف تا شدید متغیر باشن. اغلب شامل موارد زیر هستند

• عطسه‌های مکرر و احتقان بینی: همراه با ترشحات بینی شفاف یا چرکی.
• علائم چشمی: تورم و قرمزی چشم (ورم ملتحمه)، ترشح بیش از حد اشک، چشم‌های آبکی یا چرک‌دار، و زخم قرنیه.
• علائم عمومی: تب، بی‌حالی، کاهش اشتها، و زخم در دهان.
• در موارد شدید: در بچه گربه‌های بسیار کوچک، این ویروس می‌تواند منجر به از دست دادن چشم یا مشکلات شدید تنفسی شود

علائم معمولا در سه فاز مجزا نشون دیده میشن که با هم بهشون نگاهی میندازیم. 

علائم اولیه هرپس ویروس (Acute Phase)

علائم اولیه هرپس ویروس گربه معمولا عطسه، تب، بیحالی، کاهش اشتها، ترشحات شفاف بینی ، چشم های اشکی معمولاً ۲ تا ۵ روز بعد از تماس با ویروس ظاهر می‌شن به این مدت زمان دوره‌ی نهفتگی (Incubation Period) می‌گن.بعد از اون، علائم زیر دیده می‌شن:

علائم ثانویه هرپس ویروس در گربه ها

1. عطسه‌های مکرر (Sneezing)
2. آبریزش بینی و چشم (Nasal & Ocular Discharge) – معمولاً ترشحات شفاف شروع می‌شن و ممکنه بعداً چرکی بشن
3. التهاب ملتحمه چشم (Conjunctivitis) – قرمزی و تورم اطراف چشم‌ها
4. زخم قرنیه (Corneal Ulcers) یا کدورت در چشم
5. تب خفیف تا متوسط (Mild to Moderate Fever)
6. بی‌اشتهایی (Anorexia)
7. بی‌حالی (Lethargy)
8. سرفه یا صداهای تنفسی (Coughing / Nasal Noises) در موارد شدید

این مرحله معمولاً ۷ تا ۱۴ روز طول می‌کشه، ولی در گربه‌های ضعیف‌تر یا بچه‌گربه‌ها ممکنه طولانی‌تر بشه.

علائم حاد هرپس ویروس در گربه‌ها (Acute FHV-1 Infection)

علائم حالت حاد هرپس ویروس گربه (Feline Herpesvirus-1 – FHV-1) معمولاً شدید، واضح و مخصوص دستگاه تنفسی فوقانی و چشم‌هاست. این ویروس اولین بار بعد از ورود به بدن، یک فاز حاد (Acute Phase) ایجاد می‌کند که معمولاً ۲ تا ۴ هفته طول می‌کشد.

در ادامه علائم کاملاً علمی، پزشکی و دسته‌بندی‌شده را می‌نویسم:

۱. علائم تنفسی فوقانی – Upper Respiratory Signs

این‌ها شایع‌ترین علائم حاد هستند:

• عطسه‌های مکرر و شدید

• ترشحات بینی
  ابتدا شفاف (serous) → سپس غلیظ و چرکی (mucopurulent)

• انسداد بینی (Nasal obstruction)

• سرفه خفیف یا گلودرد

• تب معمولاً 39.5–40.5°C

۲. علائم چشمی – Ocular Signs

چشم‌ها بیشترین آسیب را از FHV-1 می‌بینند چون ویروس به بافت‌های چشمی علاقه دارد:

• ورم ملتحمه (Conjunctivitis) – چشم قرمز و متورم

• ترشحات چشمی غلیظ و چسبناک

• Blepharospasm (نیمه‌ بسته نگه‌داشتن چشم)

• Keratitis (التهاب قرنیه)

• ممکن است زخم قرنیه (Corneal Ulcer) ایجاد شود
  ویژهٔ هرپس: زخم‌های شاخه‌ای یا دندریتیک (Dendritic ulcers)

۳. علائم عمومی – Systemic Signs

بسته به شدت ویروس و وضعیت ایمنی:

• بی‌حالی، کاهش فعالیت

• بی‌اشتهایی / Anorexia

• کم‌آبی بدن (Dehydration)

• لاغری در موارد شدید

۴. علائم دهانی – Oral Signs

کمتر شایع اما ممکن است دیده شود:

• زخم‌های داخل دهان (Stomatitis)

• بوی بد دهان

۵. علائم در بچه‌گربه‌ها – Kittens

شدیدتر و خطرناک‌تر:

• ذات‌الریه (Pneumonia)

• مرگ‌ومیر بالا به دلیل کم‌آبی و بی‌اشتهایی

• التهاب شدید چشم که می‌تواند منجر به نابینایی شود

🔥نکته مهم: بعد از پایان فاز حاد، ویروس در Trigeminal Ganglion به حالت نهفته (Latent infection) می‌رود و هر زمان که گربه:

• استرس بگیرد

• بیماری دیگر داشته باشد

• جراحی یا بیهوشی شود

• سیستم ایمنی ضعیف شود

ویروس دوباره فعال (Reactivation) شده و علائم خفیف‌تر برمی‌گردد.

🔥نکته مهم:همه‌ی گربه‌هایی که به FHV-1 مبتلا می‌شن، ناقل مادام‌العمر (Lifelong Carriers) می‌مونن، حتی اگر بدون علامت باشن.

در گربه‌خانه‌ها یا پناهگاه‌ها، ویروس می‌تونه خیلی سریع پخش بشه بنابراین اگر قصد بردن گربتون رو به پانسیون سگ و گربه دارین بهتره از پانسیون هایی با اتاق های دی آی پی استفاده کنید. 

تشخیص هرپس ویروس (FHV-1) در گربه‌ها

تشخیص هرپس ویروس (FHV-1) در گربه‌ها، معمولاً بر اساس علائم بالینی است. در موارد خاص، دامپزشک ممکن است نمونه‌گیری از چشم یا گلو را برای آزمایشات تخصصی (مانند PCR) به آزمایشگاه ارسال کند، که بر این اساس انجام میشه:

۱. بررسی بالینی (Clinical Examination)

دامپزشک ابتدا به علائم ظاهری نگاه می‌کنه.  نشانه‌هایی که به نفع FHV-1 هستن:

• ترشحات چشمی غلیظ و چسبناک
• زخم قرنیه (Corneal Ulcer) که معمولاً شاخصه‌ی اصلیه
• قرمزی و التهاب ملتحمه چشم (Conjunctivitis)
• عطسه‌های مکرر با ترشحات بینی

سابقه‌ی استرس یا واکسیناسیون گربه که ناقص انجام شده باشه، اما علائمی مثل زخم دهان (Oral Ulcers) یا ترشح آبکی از چشم و بینی معمولاً بیشتر به نفع کلسی ویروس گربه (Feline Calicivirus - FCV) هستن، نه هرپس.

 ۲. آزمایش‌های اختصاصی (Laboratory Tests)

اگر علائم مبهم باشن یا دامپزشک بخواد تشخیص قطعی بده، از روش‌های آزمایشگاهی استفاده می‌کنه:

الف) PCR Test (Polymerase Chain Reaction)

این تست  دقیق‌ترین روش برای تشخیص FHV-1 به شمار میرود

ابتدا نمونه از ترشحات بینی، چشم یا حلق گرفته می‌شه سپس DNA ویروس در آزمایشگاه شناسایی می‌شه این تست می‌تونه FHV-1 رو از FCV و Chlamydia felis یا همون چلامیدیوز گربه که یک بیماری چشمی است، متمایز کنه

ب) Virus Isolation

روش قدیمی‌تر و زمان‌برتره ، ویروس در محیط کشت سلولی جدا می‌شه امروزه بیشتر برای تحقیقات استفاده میشه

ث) Fluorescent Antibody Test (FA Test)

با آنتی‌بادی‌های فلورسنت، وجود ویروس در سلول‌های ملتحمه چشم شناسایی میشه: آنتی‌بادی‌های فلورسنت (Fluorescent Antibodies) ابزارهای آزمایشگاهی هستند که یک مولکول فلورسنت به آن‌ها متصل شده تا هنگام تابش نور خاص، نور رنگی از خودشان ساطع کنند. این کار کمک می‌کند تا آنتی‌بادی‌ها هنگام اتصال به هدفشان (مثل یک ویروس، باکتری، یا پروتئین خاص)، قابل مشاهده و ردیابی شوند.

۳. تشخیص افتراقی (Differential Diagnosis)

دامپزشک باید FHV-1 رو از چند عامل دیگر تشخیص بده:

• عامل بیماری‌زا
• ویژگی بارز
• تفاوت با FHV-1
• Feline Calicivirus (FCV)
• زخم در دهان، لثه و زبان
• معمولاً زخم‌های دهانی و لنگش (limping) دارد

Chlamydia felis

• التهاب شدید ملتحمه و ترشحات چشم
• معمولاً فقط چشم را درگیر می‌کند، بدون عطسه

Mycoplasma spp

• عفونت‌های باکتریایی ثانویه
• همراه با FHV-1 یا FCV دیده می‌شود

 ۴. نتیجه‌گیری

در بیشتر موارد، چون علائم FHV-1 مشخص و کلاسیک هستند، دامپزشک با معاینه و سابقه‌ی بالینی می‌تونه تشخیص بده، بدون نیاز به تست PCR — ولی در گربه‌های پناهگاهی یا گربه‌های با علائم مزمن، آزمایش قطعی توصیه میشه " لیست آزمایشگاه های حیوانات " 

درمان هرپس ویروس (FH-V-1 Treatment )

راستش دوست ندارم اینو بگم اما حقیقتیه که بیماری FHV-1 در بدن گربه به صورت نهفته (Latent) باقی می‌مونه، درمان هدفش کاهش علائم، جلوگیری از عفونت ثانویه و کاهش دفعات عود هست.

 الف) درمان ضدویروسی (Antiviral Therapy)

برای کاهش تکثیر ویروس:

Famciclovir (فامسیکلوویر)

دوز معمول: 40–90 mg/kg هر ۸ تا ۱۲ ساعت (تحت نظر دامپزشک)

داروی خط اول برای کنترل عفونت‌های فعال FHV-1

خوراندن دارو باید دقیق و منظم باشد، چون قطع زودهنگام ممکن است باعث عود شود.

L-Lysine Supplement (ال-لایزین)

 آمینواسیدی است که با رقابت برای آرژینین، رشد ویروس را مهار می‌کند.

البته تحقیقات جدید نشان داده که اثربخشی آن در همه گربه‌ها ثابت نیست، ولی هنوز در موارد خفیف استفاده می‌شود.

 دوز: حدود 250–500 mg/day

Topical Antiviral Eye Drops (قطره‌های ضدویروس چشمی)

مثل Trifluridine, Idoxuridine, یا Cidofovir

برای زخم قرنیه و التهاب ملتحمه ناشی از FHV-1 کاربرد دارند.

ب) آنتی‌بیوتیک‌ها (Antibiotics)

چون ویروس باعث آسیب بافتی و کاهش ایمنی می‌شود، عفونت‌های باکتریایی ثانویه (Secondary Bacterial Infections) شایع‌اند.
در این حالت از آنتی‌بیوتیک‌هایی مثل Doxycycline, Amoxicillin-Clavulanate یا Azithromycin استفاده می‌شود.

ج) درمان حمایتی (Supportive Care) هرپس ویروس

درمان حمایتی در هرپس ویروس بسیار مهم و تعیین‌کننده است، مخصوصاً در گربه‌های جوان یا ضعیف:

1. مرطوب‌سازی محیط (Humidification) با بخور یا اتاق بخار ملایم برای باز کردن مجاری تنفسی، یه پیشنهاد دوستانه بهتون بدم خیلی به دستگاه های بخور اعتماد نکنید بیشتر سعی کنید از بخور طبیعی استفاده کنید
2. تمیز کردن ترشحات بینی و چشم با گاز استریل و محلول نمکی (Normal Saline)
3. تغذیه کافی (در صورت بی‌اشتهایی، استفاده از غذای نرم، گرم و معطر)
4. مایع‌درمانی (Fluid Therapy) در صورت دهیدراتاسیون
5. کاهش استرس (Stress Reduction) چون استرس محرک اصلی فعال شدن ویروسه

مراقبت‌های خانگی (Home Care) در ابتلای گربه به هرپس ویروس

برای گربه‌ای که مبتلاست یا ناقل ویروسه:

1. محیط آرام و تمیز، دور از صداهای بلند یا حیوانات جدید
2. ظرف غذا و خاک جداگانه برای جلوگیری از انتقال
3. ضدعفونی روزانه وسایل با محلول‌های غیرسمی (مثل رقیق‌شده‌ی سفیدکننده که از مقدار یک چهارم محلول رقیق شده و سه چهارم آب استفاده میکنیم)
4. دسترسی مداوم به آب تمیز و غذای مقوی
5. در دوره‌ی عود بیماری، از داروها طبق نسخه‌ی دامپزشک و مراقبت چشمی منظم استفاده شود.

پیشگیری (Prevention) از هرپرس ویروس در گربه ها

پیشگیری مؤثرترین روش برای کنترل FHV-1 در جمعیت گربه‌هاست:

 الف) واکسیناسیون (Vaccination)

واکسن‌های ترکیبی گربه (FVRCP) شامل FHV-1، FCV و Panleukopenia هستند.

برنامه واکسیناسیون استاندارد:

اولین تزریق در سن ۶ تا ۸ هفتگی

دوزهای یادآور هر ۳ تا ۴ هفته تا ۱۶ هفتگی

سپس یادآور سالیانه یا هر سه سال (بسته به واکسن و توصیه دامپزشک)

 واکسن مانع صددرصد ابتلا نمی‌شود، اما شدت علائم و مدت بیماری را به‌طور چشمگیری کاهش می‌دهد.

ب) کاهش استرس (Stress Management)

کاهش استرس در گربه ها در جلوگیری از این بیماری بسیار مهم است، زیرا استرس مهم‌ترین عامل فعال شدن ویروس نهفته است.

پرهیز از تغییر ناگهانی محیط یا رژیم غذایی

فراهم کردن پناهگاه‌های امن و ثابت

حفظ برنامه منظم خواب، تغذیه و بازی

ج) قرنطینه (Quarantine)

در محیط‌های چندگربه‌ای یا پناهگاه‌ها، گربه جدید باید حداقل ۲ هفته جدا نگه داشته شود تا مطمئن شویم علائم ندارد.

وسایل مشترک باید مرتب شسته و ضدعفونی شوند.

نکته کلیدی:
گربه‌ای که یک بار مبتلا شده، ممکن است مادام‌العمر ناقل باشد، اما با رعایت مراقبت‌های بالا، معمولاً زندگی کاملاً سالم و طبیعی خواهد داشت و فقط در دوره‌های استرس دچار علائم خفیف می‌شود.

سخن نویسنده 

به اینجای مقاله که میرسم همیشه خوشحالم نه به  این خاطر که مقاله داره تموم میشه بلکه به دو دلیل یکی اینکه این بخش میتونم کمی باهاتون از حرف دلم بنویسم و یکی دیگه اینجا تونستم دوباره درمورد یکی از موضوعات مهم نگهداری از حیوانات یه محتوای جامع و کاملی رو تهیه کنم، تو این مقاله کامل با بیماری هرپس ویروس گربه آشنا شدیم، علائمشو بررسی کردیم، الان میدونید که بهترین راه پیشگیری از ابتدای گربه ها به این ویروس زدن واکسن به موقع به گربه هاس و این نکته مهم هم میدونید که اگر خدایی ناکرده گربه ای دچار این ویروس بشه دیگه تا آخر عمرش باید با این ویروس زندگی کنه، حرف دل من اینه بهتون اونا به غیر از من و شما که مسئول نگهداریشون هستیم هیچ کسی رو ندارن، جا داره که خیلی بیشتر از اینکه نگران خودمون باشیم ، نگران سلامتی این بچه های دوست داشتنی باشیم، ازشون به خوبی مراقبت کنیم ما دیگه همه زندگی اون طفلکی هستیم، و در نهایت امیدوارم هیچ وقت هیچ گربه ای دچار این بیماری نشه تا برای درمانش بخواد کلی اذیت بشه، میدونی که پت لینک پل ارتباطی بین دوست داران حیوانات و مراکز خدماتی حیوانات است، ما تمام تلاشمون رو میکنیم که لیست های کاملی از تمام شهرها و محله های سراسر ایران تهیه کنیم از لیست دامپزشکی ها گرفته تا لیست های پانسیون ها، آرایشگاه ها و پت شاپ ها ، هر کجای ایران باشید کافیه در بخش لیست دامپزشکی ها فقط وارد استان خود شوید و شهر خود را سرچ کنید تا تمام مراکز ثبت شده در پت لینک را مشاهده کنید و مناسبترین مرکز و نزدیکترین و انتخاب کنید. خوشحالم، خیلی خوشحالم که تو زمینه نگهداری از حیوانات قدم های هرچند کوچکی میتونم بردارم و بهتون کمک کنم و با تمام وجودم شمایی که مسئولیت نگهداری از یک حیوان را قبول کردین و براش نگران هستید دوستتون دارم.