فنچ Finches (سهره) و شناخت انواع آن

فنچ Finches (سهره) پرنده‌ای کوچک، رنگارنگ و زینتی از خانواده گنجشک‌سانان است که به دلیل جثه کوچک، پر سر و صدا بودن و نگهداری نسبتاً آسان، گزینه محبوبی برای کسی هست که میخواد یک پرنده در خانه داشته باشه. فنچ دارای نوک کوتاه و قوی برای دانه‌خواری است و با انواع مختلفی مانند فنچ زبرا و فنچ بنگالی شناخته می‌شود، همچنین یک پرنده آوازخوان کوچک است که به دلیل جثه کوچک، رنگ‌های جذاب و صدای دلنشینش، در سراسر جهان به عنوان حیوان خانگی محبوبیت دارد

علاوه بر این موارد فنچ ها پرندگان اجتماعی هستند و اغلب در گله‌های بزرگ زندگی می‌کنند و به دلیل فعالیت و شیطنت زیادشان خیلی محبوب هستند.

ویژگی‌های ظاهری فنچ‌ها

ویژگی‌های ظاهری فنچ‌ها بسته به گونه (مثلاً فنچ گورخری، فنچ بنگالی، قناری و غیره) متفاوت است که در ادامه انواع مختلفش رو گفتم، اما چند ویژگی کلی در سهره ها وجود دارد:

اندازه کوچک: اکثر فنچ‌ها جثه‌ای کوچک دارند و طول بدنشان معمولاً بین ۱۰ تا ۱۵ سانتی‌متر است.

منقار مخروطی و قوی: بارزترین ویژگی ظاهری آنها منقارشان است. این منقارها کوتاه، ضخیم، مخروطی شکل و بسیار قوی هستند که برای شکستن پوست سخت دانه‌ها طراحی شده‌اند. رنگ منقار می‌تواند از قرمز و نارنجی روشن تا خاکستری یا عاجی متغیر باشد.

رنگ‌های متنوع و روشن: فنچ‌ها می‌توانند رنگارنگ باشند. برخی گونه‌ها (مانند فنچ گلدین) دارای ترکیب رنگی خیره‌کننده‌ای از آبی، سبز، قرمز، زرد و بنفش هستند. فنچ‌های گورخری طرح‌های مشخصی روی صورت و بدنشان دارند.

دم کوتاه: بیشتر گونه‌های فنچ دم نسبتاً کوتاهی دارند.

چشم‌های گرد و براق: چشم‌های آنها معمولاً گرد و رسا است و اغلب با حلقه‌ای از پوست نازک (حلقه چشمی) احاطه شده است.

ویژگی‌های رفتاری و اخلاقی (خصلتی) فنچ‌ها

فنچ‌ها پرندگان اجتماعی و فعالی هستند که رفتارهای جالبی از خود نشان می‌دهند:

اجتماعی بودن (گله‌ای): فنچ‌ها در طبیعت به صورت گله‌های بزرگ زندگی می‌کنند و بسیار اجتماعی هستند. اینو بهتون بگم که نگهداری یک فنچ به تنهایی (مگر در موارد خاص پزشکی)  اصلا توصیه نمی‌شه، چون دچار استرس و افسردگی می‌شود. آنها حداقل به یک جفت یا گروه کوچکی از همنوعان خود نیاز دارند تا شاد باشند.

فعالیت زیاد و جنب و جوش: آنها بسیار پرانرژی هستند. در طول روز، مدام در حال پرواز بین چوب‌های نشیمن‌گاه، جستجوی غذا، آب‌تنی کردن و برقراری ارتباط با جفت خود هستند. نیاز به فضای کافی برای پرواز دارند.

تولید صدا (آواز و جیک‌جیک): فنچ‌ها پرندگان پرسروصدایی هستند، اما صدای آنها معمولاً دلنشین است. آنها آواز نمی‌خوانند (مثل قناری یا مرغ مینا که کلمات را تقلید کنند)، بلکه صدای آنها بیشتر شامل جیک‌جیک‌های مداوم، نغمه‌های کوتاه و صداهایی برای برقراری ارتباط است. نرها معمولاً آواز پیچیده‌تری نسبت به ماده‌ها دارند.

رفتار جفت‌گیری و لانه‌سازی: آنها به شدت علاقه‌مند به جفت‌یابی هستند و وقتی جفت خود را پیدا می‌کنند، پیوند قوی تشکیل می‌دهند (در بسیاری از گونه‌ها تک‌همسرند). اگر فضای مناسب فراهم شود، غریزه لانه‌سازی قوی دارند و با استفاده از موادی مانند الیاف نارگیل یا کاغذ پاره اقدام به ساخت لانه می‌کنند.

کنجکاوی: آنها محیط اطراف خود را با کنجکاوی بررسی می‌کنند و از اسباب‌بازی‌های کوچک و آینه‌ها لذت می‌برند.

نسبتاً ترسو: فنچ‌ها معمولاً پرندگان دستی (رام) نیستند. آنها از لمس شدن توسط انسان لذت نمی‌برند و معمولاً از دست انسان می‌ترسند و فرار می‌کنند. اگر به دنبال پرنده‌ای هستید که روی شانه شما بنشیند، فنچ گزینه مناسبی نیست. آنها بیشتر پرندگان "دیدنی" هستند تا "لمس کردنی".

نیاز به آب‌تنی: آنها عاشق آب‌تنی هستند و باید یک ظرف آب کم‌عمق یا وان مخصوص در قفسشان داشته باشند تا روزانه خود را تمیز و خنک کنند.

آشنایی با انواع فنچ ها

انواع مختلفی از فنچ‌ها در سراسر جهان وجود دارند. در ادامه لیستی از برخی از محبوب‌ترین و شناخته‌شده‌ترین انواع فنچ‌ها، به همراه نام انگلیسی رایج آنها آمده است:

توجه داشته باشید که خانواده فنچ‌ها بسیار گسترده است و این لیست تنها شامل گونه‌های رایجی است که اغلب به عنوان حیوان خانگی نگهداری می‌شوند یا در طبیعت شناخته شده‌اند.

اینها رایج‌ترین انواع فنچ هستند که تفاوت‌های ظاهری و رفتاری مشخصی دارند

محبوب ترین انواع فنچ ها کدامند؟

بالاتر با انواع فنچ ها آشنا شدیم اما چند فنچ بسیار محبوب هستند که لازم دونستم مجزا براتون بنویسم

فنچ گورخری (Zebra Finch) 

 فنچ گورخری یکی از محبوب‌ترین و مقاوم‌ترین گونه‌های فنچ در دنیا است و به‌دلیل نگهداری آسان و تولیدمثل سریع، انتخابی عالی برای افراد تازه‌کار محسوب می‌شود. این پرنده‌های کوچک با الگوی سیاه‌وسفید روی صورت و سینه و همچنین گونه‌های نارنجی‌رنگِ نرها شناخته می‌شوند. رفتار اجتماعی، سرزندگی و آوازهای کوتاه و شیرین آن‌ها باعث شده حضورشان در خانه فضای گرم و شادی ایجاد کند.

فنچ گورخری نیاز زیادی به فضای پرواز، امنیت و آب‌وهوای معتدل دارد. آن‌ها معمولاً در گروه‌ها زندگی می‌کنند و اگر در کنار همنوع خود باشند استرس بسیار کمتری دارند. رژیم غذایی‌شان شامل دانه‌ها، ارزن، تخم‌مرغ، سبزیجات و مکمل کلسیم است و اگر شرایط مناسب باشد، لانه‌سازی و تولیدمثل در آن‌ها به‌طور طبیعی و بدون دردسر انجام می‌شود.

فنچ بنگالی (Society Finch) 

فنچ بنگالی یا فنچ سوسایتی، به‌خاطر طبیعت فوق‌العاده اجتماعی‌اش شهرت دارد؛ آن‌قدر اجتماعی که حتی نام آن (Society) از همین ویژگی گرفته شده است. این پرنده‌ها رنگ‌های متنوعی دارند و اغلب آرام‌تر و کم‌تنش‌تر از سایر فنچ‌ها هستند. به همین دلیل، گزینه‌ای مناسب برای پرورش در گروه‌های بزرگ یا در کنار سایر گونه‌های آرام‌اند.

فنچ بنگالی معمولاً قابلیت خوبی در مراقبت از جوجه‌ها دارد و حتی در برخی موارد به‌عنوان «مادرخوانده» برای گونه‌های دیگر نیز استفاده می‌شود. نگهداری از آن‌ها پیچیده نیست، اما مانند همه فنچ‌ها به تغذیه متعادل، قفس تمیز و دمای ثابت نیاز دارند. صدای ملایم و رفتار دوستانه این فنچ، آن را به انتخابی عالی برای خانه‌هایی تبدیل می‌کند که به دنبال یک پرنده کم‌استرس و آرام هستند.

فنچ گلدین (Gouldian Finch) 

فنچ گلدین یکی از زیباترین پرندگان زینتی جهان است و به‌خاطر رنگ‌بندی‌های خیره‌کننده‌اش از سر قرمز و سبز تا بدن زرد، بنفش و فیروزه‌ای به «جواهر استرالیا» معروف است. این پرنده برخلاف فنچ‌های مقاوم‌تر مانند گورخری، کمی حساس‌تر است و نیازمند محیطی آرام، تمیز و کنترل‌شده می‌باشد.

فنچ گلدین طبیعت آرام و کم‌صدایی دارد و اگر شرایط محیطی مناسب نباشد، ممکن است مستعد استرس یا بیماری شود. دمای ثابت، تغذیه غنی از ویتامین، هوای پاک و نور کافی برای سلامت آن حیاتی است. با این حال، وقتی شرایط مناسب فراهم باشد، گلدین‌ها رفتاری بسیار زیبا، پروازهای موزون و ظاهری منحصر‌به‌فرد دارند که تماشای آن‌ها را لذت‌بخش می‌کند.

فنچ جاوا (Java Finch) یا گنجشک جاوا

فنچ جاوا یا گنجشک جاوا پرنده‌ای کمی بزرگ‌تر از سایر فنچ‌هاست و ظاهر شیک و تمیزی دارد؛ با منقار قرمز، صورت سفید و بدن خاکستری یا نقره‌ای. این گونه در بسیاری از کشورها به‌عنوان یک پرنده زینتی باهوش و تربیت‌پذیر شناخته می‌شود و حتی می‌تواند با صاحبش ارتباط دوستانه برقرار کند.

جاوا فنچ نسبت به سایر فنچ‌ها نیازمند فضای بیشتری برای حرکت و پرواز است و معمولاً به دانه‌ها، ارزن، برنج پخته، سبزیجات و اسنک‌های سالم علاقه دارد. این پرنده‌ها اجتماعی‌اند و بهتر است حداقل در جفت یا گروه کوچک نگهداری شوند. با فراهم‌کردن قفس مناسب، لانه‌ مناسب و تغذیه خوب، جاوا فنچ‌ها می‌توانند سال‌ها در سلامت و نشاط زندگی کنند.

ایا از نظر اخلاقی هم فنچ ها تو انواع مختلف فرقی دارند؟

بله، تفاوت‌های ظریفی در «اخلاق» یا خوی و رفتار بین انواع مختلف فنچ‌ها وجود دارد، اگرچه همه آنها در ویژگی‌های کلی ذکر شده (اجتماعی بودن، جنب و جوش و ترس از دست انسان) مشترک هستند.

این تفاوت‌ها بیشتر مربوط به میزان تحمل اجتماعی، سطح صدا و نیازهای خاص زندگی گروهی آنهاست:

تفاوت‌های رفتاری در گونه‌های رایج فنچ:

۱.  اخلاقیات خاص فنچ گورخری (Zebra Finch)

خوی غالب: بسیار فعال، پر سر و صدا و اجتماعی.

ویژگی خاص: آنها احتمالاً پرسروصداترین و پرجنب‌وجوش‌ترین فنچ‌های خانگی هستند. به راحتی تولید مثل می‌کنند و رفتار جفت‌گیری و لانه‌سازی فعالی دارند. آنها می‌توانند کمی پرخاشگر باشند و در یک قفس مختلط ممکن است گاهی به گونه‌های آرام‌تر زور بگویند.

۲. اخلاقیات خاص فنچ بنگالی یا اجتماعی (Society Finch/Bengalese Finch)

خوی غالب: آرام، مطیع و بسیار صلح‌جو.

ویژگی خاص: بر خلاف فنچ گورخری، فنچ‌های بنگالی فوق‌العاده آرام هستند و به ندرت با پرندگان دیگر (حتی گونه‌های دیگر) درگیر می‌شوند. آنها برای نگهداری در قفس‌های مختلط (Mixed Aviary) ایده‌آل هستند و حتی به عنوان «پرستار» برای جوجه‌های گونه‌های دیگر فنچ که والدینشان آنها را رها کرده‌اند، استفاده می‌شوند. آنها وابستگی زیادی به گروه دارند.

۳. اخلاقیات خاص فنچ گلدین (Gouldian Finch)

خوی غالب: کمی حساس‌تر، آرام‌تر و خجالتی‌تر.

ویژگی خاص: اینها زیباترین و رنگارنگ‌ترین فنچ‌ها هستند، اما از نظر رفتاری کمی گوشه‌گیرتر از گورخری‌ها هستند. آنها به محیطی پایدار نیاز دارند و به تغییرات محیطی حساس‌ترند. صدای آنها نرم‌تر است و به اندازه گورخری‌ها جیک‌جیک نمی‌کنند.

۴. اخلاقیات خاص فنچ جاوه (Java Finch / Java Sparrow)

خوی غالب: بزرگتر، باوقارتر و کمی قلمروطلب.

ویژگی خاص: فنچ‌های جاوه جثه بزرگتری دارند و رفتارشان کمی شبیه به گنجشک‌های بزرگ است. آنها می‌توانند در مورد فضای لانه یا غذاخوری کمی سلطه‌جو باشند، اما همچنان پرندگان اجتماعی هستند و باید جفت داشته باشند. صدای آنها آوازمانندتر از جیک‌جیک ساده فنچ‌های کوچک است.

نکته اصلی: اگر به دنبال آرامش مطلقی، فنچ بنگالی برات بهترین گزینه است. اگر انرژی و جنب و جوش میخوای، فنچ گورخری مناسب‌تر است.

نکات مهم در نگهداری از فنچ در آپارتمان و خانه 

در نگهداری از فنچ چند نکته خیلی مهم و حیاتی وجود داره که لازم میدونم بهتون بگم و اگر رعایت کنید، فنچ های سالم، فعال و بدون استرس خواهید داشت. خلاصه و کاربردی‌ترین نکات را برات می‌نویسم:

۱. قفس مناسب و فضای کافی

فنچ‌ها پرنده‌های پرجنب‌وجوش‌اند و پرواز افقی برایشان مهم‌تر از ارتفاع است، پس اگر فنچ رو تو قفس نگهداری میکنی حتما فضای مناسبی براش در نظر بگیر که بتونه به صورت افقی پرواز کنه، اما ممکنه سوالت این باشه که اصلا فنچ رو تو قفس نگهداری کنم یا تو خونه پرواز کنه بهتره؟ 

فنچ بهتره تو قفس باشه یا توخونه پرواز کنه؟ 

بهترین روش نگهداری از فنچ‌ها ترکیبی از هر دو حالته، یک قفس ایمن و بزرگ به عنوان خانه دائمی‌شون داشته باشن و اجازه پرواز تحت نظارت در محیط امن خانه رو هم براش فراهم کن
در ادامه توضیح می‌دهیم که چرا هر دو گزینه اهمیت دارند و چطور باید این تعادل را برقرار کرد:
نگهداری در قفس (ضروری)
قفس برای فنچ‌ها حکم خانه، پناهگاه و محل امن را دارد و نگهداری صرفاً در خانه (بدون قفس) توصیه نمی‌شود.
مزایای قفس:

• امنیت: قفس از فنچ‌ها در برابر خطرات خانه (پنجره‌های باز، پنکه سقفی، سایر حیوانات خانگی، سیم‌های برق، ظروف آب داغ) محافظت می‌کند.
• محل غذا و آب: قفس محلی مشخص برای قرار دادن غذا، آب، وان آب‌تنی و لانه است که پرنده به آن احساس مالکیت و امنیت دارد.
• مدیریت بهداشت: تمیز کردن فضولات و حفظ بهداشت محیط زندگی پرنده در قفس بسیار آسان‌تر است.

نکته مهم: قفس فنچ‌ها باید بزرگ و جادار باشد، نه کوچک و تزئینی. فنچ‌ها پرندگانی پرانرژی هستند و نیاز به فضای افقی برای پروازهای کوتاه دارند.
پرواز فنچ در خانه (بسیار مفید)

اگرچه قفس ضروری است، اما حبس دائمی فنچ در قفس، حتی اگر بزرگ باشد، می‌تواند منجر به کسالت، چاقی و مشکلات عضلانی شود. پرواز آزادانه در خانه برای سلامت جسمی و روانی آنها حیاتی است.

مزایای پرواز در خانه:

• ورزش: پرواز بهترین ورزش برای قوی ماندن عضلات سینه و حفظ وزن مناسب است.
• سلامت روان: آزادی عمل باعث کاهش استرس و افزایش نشاط پرنده می‌شود.
• کشف محیط: کنجکاوی آنها ارضا می‌شود و کیفیت زندگی‌شان بالا می‌رود.

تعادل و بهترین راهکار

بهترین رویکرد این است که یک قفس بزرگ تهیه کنید و هر روز (یا چند بار در هفته)، زمانی را برای پرواز ایمن آنها در خانه اختصاص دهید:

آماده‌سازی اتاق:

قبل از رها کردن فنچ‌ها، مطمئن شوید که اتاق کاملاً ایمن است:

• همه پنجره‌ها و درها بسته باشند.
• پنکه‌های سقفی خاموش باشند.
• حیوانات خانگی دیگر (گربه و سگ) از اتاق خارج شوند.
• ظروف آب داغ یا مواد شیمیایی خطرناک دور از دسترس باشند.
• مدت زمان: حتی ۱۰ تا ۲۰ دقیقه پرواز در روز می‌تواند تفاوت زیادی در سلامت آنها ایجاد کند.
• بازگشت به قفس: معمولاً فنچ‌ها پس از مدتی پرواز و خسته شدن، خودشان به سمت قفس (که محل غذا و آبشان است) بازمی‌گردند.

خلاصه:
قفس خانه امن و دائمی آنهاست، اما اجازه پرواز ایمن در خانه، یک مکمل ضروری برای زندگی شاد و سالم آنهاست

۲. نگهداری در جفت یا گروه

فنچ‌ها پرنده‌های اجتماعی هستند و تنهایی باعث افسردگی، بی‌اشتهایی و حتی مرگ می‌شود.

حداقل ۲ تا کنار هم نگه‌داری شوند.

۳. رژیم غذایی متعادل

ارزن و دانه پایه‌ی تغذیه است، اما تنوع لازم است.

تخم‌مرغ آب‌پز، جوانه‌ها، سبزیجات برگ‌دار، میوه‌ی کم قند و مکمل کلسیم ضروری‌اند.

آب تازه و تمیز هر روز باید عوض شود.

۴. دما و محیط آرام

دمای مناسب: ۲۲ تا ۲۸ درجه

فنچ‌ها به سرمای ناگهانی، باد مستقیم کولر، گرمای شدید و صداهای بلند حساس هستند.

قفس را جای پر رفت‌وآمد یا کنار آشپزخانه نگذارید.

۵. بهداشت قفس و پیشگیری از بیماری

هفته‌ای یک‌بار شستشوی کف قفس

تعویض آبخوری و ظرف غذا

بررسی پاها و پرها برای نشانه‌های بیماری (کچلی، بی‌حالی، نفس‌نفس‌زدن)

۶. وسایل لازم داخل قفس

چوب‌نشین‌های طبیعی و با قطر‌های مختلف

ظرف دان، آبخوری، ظرف شن معدنی (برای هضم)

لانه‌ی استاندارد مخصوص فنچ

اسباب‌بازی سبک و ایمن

۷. شرایط مناسب برای تولیدمثل

اگر قصد جوجه‌گیری دارید:

لانه مناسب بگذارید

مکمل کلسیم و پروتئین افزایش دهید

استرس محیطی را کاهش دهید

اگر قصد جوجه‌گیری ندارید:

لانه نگذارید چون باعث تحریک تولیدمثل می‌شود.

۸. نور کافی

۱۰–۱۲ ساعت نور ملایم روز لازم است.

نور مستقیم خورشید فقط غیرمستقیم و کنترل شده.