تغذیه جوجه عروس هلندی یکی از بزرگترین چالشهایی که بعد از به دنیا اومدن یه جوجه عروس هلندی باهاش درگیر میشیم، مثلا تهیه سرلاک عروس هلندی و طریقه دادن این سرلاک به جوجه بسیار مهمه، قبل از هر چیز اگر هنوز جوجه عروس هلندی ندارید و درحال تحقیق برای آوردن یه جوجه سرلاکی هستید حتما و حتما مقاله “چرا جوجه سرلاکی نخریم” رو بخونید و از این تصمیم صرف نظر کنید و به جاش حداقل جوجه عروس هلندی 50 روزه بگیرین که به سن نرم‌خوری یا دونه‌خوری رسیده باشه و نگهداریش براتون بسیار ساده تر باشه.
در این مقاله خواهیم خواند؟
چرا تو مراحل رشد جوجه عروس هلندی تغذیه والدین لازمه؟!
تو مراحل رشد جوجه سرلاکی، تغذیه جوجه توسط والدین از چند جهت برتر از تغذیه با سرلاک هست، چون طبیعی‌ترین و کامل‌ترین روش برای رشد و سلامت بچه عروس هلندی محسوب میشه. دلایل این برتری رو می‌تونیم این‌طور توضیح بدیم:
اگر به دنبال غذای مناسب عروس هلندی هستید در مقاله " رژیم غذای عروس هلندی " برای شما کامل توضیح دادیم چه نوع تغذیه ای مناسب این پرنده است.
تفاوت های تغذیه والدین عروس هلندی با سرلاک
1. مواد مغذی بهتر و کامل‌تر: غذاهایی که والدین به جوجه می‌دن، به‌خصوص در روزهای اول، شامل آنزیم‌ها و موادی هست که سرلاک نمیتونه فراهم کنه. این مواد به تقویت سیستم ایمنی و بهبود گوارش جوجه کمک میکنه.
2. تقویت سیستم ایمنی: تغذیه از والدین باعث میشه جوجه‌ها در مقابل بیماری‌ها مقاوم‌تر بشن، چون موادی که والدین بهشون می‌دن به سیستم ایمنی کمک میکنه تا بهتر رشد کنه. جوجه‌هایی که با والدین تغذیه میشن، در کل سیستم ایمنی قوی‌تری نسبت به اون‌هایی دارن که با سرلاک تغذیه میشن.
3. تاثیر روی رفتار اجتماعی و عاطفی: علاوه بر تغذیه، این ارتباط با والدین به جوجه‌ها کمک میکنه رفتارهای اجتماعی و عاطفی رو هم یاد بگیرن. این تعاملات برای سلامت روانی و رشد رفتارهای طبیعی خیلی مهمه.
4. ریسک کمتر مشکلات گوارشی: توی تغذیه دستی با سرلاک، ممکنه اشتباهاتی رخ بده که باعث مشکلاتی مثل آسپیره شدن یا سوءهاضمه بشه. اما والدین به‌طور طبیعی میزان مناسبی از غذا رو به جوجه می‌دن و این مشکلات رو به حداقل می‌رسونن. سوختن و سوراخ شدن چینه دان با سرلاک داغ هم یکی از خطرات پرتکرار و بسیار زجرآور برای جوجه محسوب میشه 😔
غذای جوجه عروس هلندی تازه متولد شده
اگر والدین جوجه رو قبول نکنن ما مجبور به Hand-feeding میشیم یعنی تغذیه دستی ، جوجه های عروس هلندی لازمه غذای کاملا نرم و مغذی داشته باشند، قطعا غذای جوجه عروس هلندی تازه متولد شده نمیتونه ارزن و تخمه و ... باشه !!! زمانی که جوجه تازه به دنیا میاد لازمه غذاش حالت پوره و یا مایع مانند باشه تا بتونیم نیازهای رشدش رو تامین کنیم و از طرفی توان هضمش رو طفلکی داشته باشه.
سرلاک یا پوره غذای جوجه(یا غذای مخصوص جوجه های پرنده ها)
این غذا رو معمولا پت شاپ ها میفروشن، میتونید وقتی به پت شاپ مراجعه میکنید میتونید یا بگین سرلاک میخوام یا بگین غذای مخصوص جوجه تازه به دنیا اومده پرنده Baby bird food ، این غذا مثل پودره که با آب یا شیر مخصوص جوجه ها مخلوط میشه و با قاشقی که در ادامه مقاله تو فیلم میبینید به جوجه میدیم.
غذای خانگی برای جوجه تازه به دنیا اومده
فقط در صورتی که به هیچ عنوان به غذای مخصوص جوجه ها دسترسی نداشتین میتونید از این پیشنهاد هم استفاده کنید:
تخم مرغ را بپذیرد کاملا پوره کنید و با شیر یا مقداری آب مخلوط کنید و به جوجه بدین
موز، سیب یا سبزیجات مناسبی رو پوره کنید و با قاشق مخصوص به جوجه ها بدین حواستون باشه که هیچ ماده ای که مضر باشه نباید تو این غذا وجود داشته باشه برای مثال :
سبزیجات و میوه های سمی برای جوجه پرنده
- آووکادو ترکیب مضری به نام Persin داره این ماده یک ترکیب سمی است که تو بیشتر برگها و هسته ها و پوست آووکادو وجود داره، جدی گوارشی ایجاد میکنه همچنین میتونه اثرات شدیدی روی سیستم قلبی-عروقی و تنفسی پرنده بزاره، با اینکه میزان persin تو خود میوه کمتر از دونه و برگ و هستش هست اما بازم شدیدا توصیه میشه به پرنده ها ندیم چون مقدارش برای اونا زیاده!!!
- شکلات حاوی تئوبرومین Theobromine است و برای پرندگان سمیه یا Toxicity است ، تئوبرومین یه ترکیب شیمیایی که ازخانواده متیل کسانتین ها ( مثل کافئین ) هست، حیوانات کوچک قادر به متابولیزه و دفع این ماده به طور صحیح تو بدنشون نیستن، تئوبرومین سیستم عصبی رو تحریک میکنه ( Central Nervous System (CNS) stimulation ) که باعث بی قرارهی و تشویش پرنده میشه، همچنین باعث افزایش ضربان قلب Arrhythmia میشه و فشار خون میشه که به شدت براش خطرناکه از طرفی میتونه در دوز بالا باعث مسمومیت پرنده Theobromine poisoning بشه.
- نمک برای پرنده ها اصلا خوب نیست چون سدیم موجود در نمک تعادل مایعات و الکترولیت ها در بدن پرنده رو مختلف میکنه، مصرف زیاد نمک میتونه باعث احتباس آب ( افزایش مایعات بدن) یا کمبود آب ( دی هیداتاسیون ) شود که این میتونه منجر به بروز مشکلات جدی در سیستم کلیوی ، قلبی و گوارشی پرنده بشه.
- پیاز و سیر حاویه سالیفید (Allium) هستند، این دو ایجاد همولیز یا ( تخریب گلبول های قرمز خون) پرنده میشن!!! و درنهایت منجر به کم خونی میشن، در حقیقت ترکیبی به نام S-allyl cysteine sulfoxide) وقتی وارد بدن پرنده میشه با هموگلوبین قرمز خون واکنش میده و تخریبشون میکنه که در نهایت منجر به کم خونی و کاهش انتقال اکسیژن میشه و یه تهدید جدی به شمار میاد!!!
- میوه های خشک خیلی شیرین مثل انگور یا خرما، دانه های سمی مثل هسته سیب یا بادام تلخ
سوراخ شدن چینه‌دان جوجه‌ها
سوراخ شدن چینه‌دان جوجه‌ها به خاطر سوختگی با سرلاک وقتی پیش میاد که سرلاک خیلی داغ باشه. چون چینه‌دان جوجه‌ها خیلی نازک و حساسه، اگه سرلاک بیش از حد داغ باشه، میتونه بسوزونه و باعث بشه چینه‌دان سوراخ بشه. اگه به موقع متوجه این مشکل نشین، ممکنه جوجه دچار عفونت بشه یا مشکلات جدی‌تری پیدا کنه، در زیر میتونید فیلم سوراخ شدن چینه دان جوجه عروس هلندی رو مشاهده کنید، قبل از مشاهده اینو اضافه کنم که صحنه دلخراشی هست و اگر اذیت میشین بهتره نبینید!!!
اگه دیدین چینه‌دان جوجه سوراخ شده، باید سریع ببریدش پیش دامپزشک. معمولاً دامپزشک با دارو و شاید جراحی مشکل رو حل میکنه. برای جلوگیری از این مشکل، حتماً قبل از دادن سرلاک، دماش رو چک کنید تا حداکثر بیشتر از ۳۷ درجه نشه.
ولی با وجود همه مواردی که عنوان کردیم، بعضی مواقع مجبور به تغذیه جوجه طوطی با سرلاک هستیم.
اگه والدین نتونن جوجه رو تغذیه کنن (به دلیل بیماری یا عدم تمایل و پرکنی جوجه یا مثلا مرگ یکی از والدین)، استفاده از سرلاک تحت شرایط بهداشتی و مناسب ضروری میشه.حتما در رابطه با دلایل و راهکارهای پیشگیری از پرکنی عروس هلندی بخوانید: اینجا کلیک کنید
چه سرلاکی برای جوجه عروس هلندی خوبه؟
تغذیه جوجه عروس هلندی با سرلاک خیلی حساسه و باید دقت زیادی روش داشته باشیم که مثلا همونطور که بالاتر گفتم مسبب سوراخ شدن چینه دان پرندتون نشین! سرلاکی که برای پرنده‌ها استفاده میشه، شامل مواد مغذی مثل پروتئین‌ها، چربی‌ها، ویتامین‌ها و مواد معدنیه که پایه اصلی تغذیه جوجه‌هاست.
انتخاب سرلاک اولین و مهمترین اقدام برای تغذیه صحیح و اصولی جوجه محسوب میشه.
سرلاک با کیفیت برای تغذیه جوجه سرلاکی چه فاکتورهایی دارد؟
1. ترکیبات کامل تغذیه‌ای: یه سرلاک خوب باید تمام مواد لازم مثل پروتئین، چربی‌های سالم، کربوهیدرات، ویتامین‌ها و مواد معدنی رو داشته باشه. مثلاً، پروتئین و کلسیم برای رشد استخون‌ها و پرها خیلی مهمه. اگه این مواد کم باشه، جوجه به مشکل می‌خوره.
2. قوام مناسب: سرلاک نباید خیلی رقیق یا خیلی غلیظ باشه. باید یه قوامی داشته باشه که راحت با سرنگ یا قاشق وارد دهان جوجه بشه و جوجه بتونه راحت بخوردش.
3. تهیه و نگهداری درست: سرلاک باید تو شرایط بهداشتی و دمای مناسب تهیه و نگهداری شود. اگه این کار درست انجام ندیم، ممکنه سرلاک آلوده بشه و برای جوجه خطرناک باشه😱
استفاده از سرلاک‌های باکیفیت از برندهای معتبر میتونه به رشد و سلامت جوجه خیلی کمک کنه.
✅برند خوب برای سرلاک:
برندهای ورسلاگا و نکتون دو برند بسیار با کیفیت اروپایی هستن که سرلاک پرندگان تولید میکنن و در بازار ایران هم موجودن. توصیه من به شما انتخاب یکی از این دو برند هست.
زمانبندی تغذیه جوجه عروس هلندی با سرلاک
باید بدونید در چند روزگی جوجه چه مقدار سرلاک بهش بدین و هر چند ساعت یکبار بچه عروس هلندی نیاز به غذا داره
- توی روزهای اول زندگی (1 تا 4 روزگی)، جوجه‌ها هر 2 ساعت یه بار باید حدود 1 تا 2 میلی‌لیتر سرلاک با دمای 35 درجه بخورن. دمای صحیح سرلاک برای جوجه پرندگان به خصوص در روزهای اول بسیار مهم و حیاتیه. باید خیلی خیلی مراقب باشید که سرلاک دمایی بیشتر از 35 درجه نداشته باشه. متاسفانه یکی از دلایل پرتکرار مراجعه به متخصص پرندگان سوختگی چینه دان جوجه هاست و این خیلی دردناک و ناراحت کننده‌ست.
- با گذشت زمان و بزرگتر شدن جوجه‌ها، دفعات تغذیه کمتر و مقدارش بیشتر میشه.
- از روز پنجم تا هفتم، باید هر 3 ساعت 2 تا 3 میلی‌لیتر بخورن.
- از 8 تا 14 روزگی، روزی 5 بار هر دفعه 4 تا 6 میلی‌لیتر باید بهشون داده بشه.
- از هفته سوم به بعد، 3 وعده توی روز با 12 تا 15 میلی‌لیتر کافیه.
- دمای سرلاک توی این مرحله باید بین 32 تا 35 درجه سانتی‌گراد باشه.
- سرلاک داغ باعث سوختگی و سرلاک سرد باعث سوهاضمه جوجه خواهد شد.
کی باید به جوجه عروس هلندی غذای جامد بدیم؟
Weaning یعنی از شیر گرفتن یا تبدیل جوجه از تغذیه مایع به غذای جامد. این فرآیند معمولاً از حدود 4 تا 6 هفتهگی آغاز می‌شود، بعد از گرفتن جوجه از غذای مایع یا سرلاک لازمه تغذیه رو با Chick starter شروع کنید، چیک استارتر غذایی که معمولا خشکه و به جوجه در مراحل رشد اولیه داده میشه، این غذا معمولا دارای پروتئین و مواد مغذی بالایی که نیاز جوجه برای رشد در اون زمان رو تامین میکنه
نحوه تهیه سرلاک برای جوجه عروس هلندی
سرلاک باید یه قوام شبیه پودینگ داشته باشه (نه خیلی رقیق و نه خیلی غلیظ). برای آماده‌سازی سرلاک و دونستن نسبت آب و سرلاک، حتما روی بسته‌بندی سرلاک رو بخونید. وقتی جوجه‌ها خیلی کوچیک هستن، سرلاک باید کمی رقیق‌تر باشه و هرچی سنشون بالاتر میره میشه کمی غلیظترش کرد.
روش های سرلاک دادن به بچه عروس هلندی- Hand-feeding
روشهای مختلفی برای دادن سرلاک به جوجه عروس هلندی وجود داره که سعی میکنم در این مطلب مزایا و معایب هرکدوم رو توضیح بدم.
فیلم نحوه صحیح سرلاک دادن به جوجه سرلاکی :
سرلاک دادن به جوجه عروس هلندی با سرنگ و کرمک Syringe feeding:
در این روش یه لوله پلاستیکی به اسم کرمک در انتهای سرنگ بدون سوزن قرار میگیره و توسط شما به چینه‌دان پرنده وارد میشه به این روش Syringe feeding گفته میشه اما این روش چندتا عیب و خطر بزرگ داره و من اصلا توصیه نمیکنمش مخصوصاً اگر شما در این زمینه بی‌تجربه هستید. دلایلش رو براتون توضیح میدم:
از کرمک برای غذا دادن به جوجه عروس هلندی استفاده نکنید!!
بنا به دلایلی که در ادامه براتون مینویسم بهتره برای تغدیه جوجه سرلاکیتون از کرمک استفاده نکنید!!!
1- بلعیده شدن کرمک توسط جوجه:
روزانه ده‌ها جوجه عروس هلندی این بلا سرشون میاد که حین دادن سرلاک، کرمک سر سرنگ رو هم میبلعن. این خطرناک و کشنده‌ست و در صورت این اتفاق باید فورا به متخصص پرندگان مراجعه کنید تا کرمک رو از چینه دان پرنده بیرون بیاره و قطعا پرنده خیلی اذیت میشه. در صورت عدم خروج کرمک از چینه‌دان هم، به انسداد و مرگ جوجه منتهی خواهد شد.
2- تغذیه اجباری و عدم توجه به سیر شدن جوجه
وقتی شما کرمک رو داخل چینه دادن پرنده قرار میدید دیگه اون حیوون هیچ اختیاری نداره که غذا رو نخوره و اگر شما دقیقا ندونید چقدر سرلاک باید بدید، ممکنه بیش از حد بهش غذا بدید و به چینه دان و گوارش پرنده فشار بیارید.
3- احتمال ورود اشتباه کرمک به نای و ریه پرنده به جای چینه‌دان
جهت ورود غذا به گلوی جوجه عروس هلندی بسیار مهمه. اگر به اشتباه غذا وارد ریه پرنده بشه، دچار عفونت میشه و نهایتا میمیره. وقتی پرنده خودش سرلاک رو قورت میده، به مسیر درست هدایتش میکنه ولی وقتی شما کرمک رو وارد گلوی پرنده میکنید، اگر به جهت اشتباه وارد کنید، عاقبت دردناکی میتونه در انتظار جوجه بیچاره باشه. آسپیره شدن سرلاک در ریه یکی دیگه از دلایل پرتکرار مراجعه به دامپزشکهای پرندگانه.
شاید تنها مزیت تغذیه با سرنگ، این باشه که دور نوک پرنده کثیف نمیشه و تغذیه سریع و یکدفعه انجام میشه که این سریع بودن هم شاید بیشتر بد باشه تا خوب. چون والدین جوجه‌ها اونها رو در چند نوبت تغذیه میکنن تا چینه دونشون پر بشه و نه به یکباره.
جهت و مسیر صحیح سرنگ برای سرلاک دادن به جوجه پرندگان:
یه نکته خیلی مهم در سرلاک دادن به جوجه عروس هلندی و سایر پرندگان، اطلاع شما از آناتومی حلق، چینه دان و ریه پرندهست. همونطور که گفتیم اگر غذا به اشتباه وارد ریه جوجه بشه میتونه به مرگ جوجه منتهی بشه. اگر با قاشق جوجه رو تغذیه میکنید، نگرانی وجود نداره چون خود پرنده غذا رو قورت میده و به مسیر صحیح هدایت میکنه. ولی اگر با سرنگ به جوجه غذا میدید، اگر جهت صحیح غذا دادن رو ندونید با احتمال زیادی پرنده دچار آسپیراسیون غذا در ریه میشه.
توی عکس زیر سعی کردم جهت صحیح تغذیه با سرنگ رو بهتون نشون بدم.
وقتی پرنده رو مقابل خودتون میگیرید باید سرنگ رو از سمت راست خودتون (چپ پرنده) وارد دهانش کنید. اگر به صورت عمودی پایین ببرید یا اگر از سمت چپ خودتون (وقتی جوجه مقابل شماست و چشمهاش مقابل چشمهای شماست) وارد کنید، خطر ورود غذا به ریه بالاست.
بازم شدیدا توصیه میکنم برای غذا دادن به جوجه عروس هلندی به جای سرنگ با خطرهای بالاش، از قاشق برای تغذیه استفاده کنید یا اگر با سرنگ غذا میدید، کرمک سرش رو بردارید و اجازه بدید پرنده خودش غذای داخل دهانش رو قورت بده. حتی اگر کرمک رو هم برداشتید، به جهتی که باید پرنده رو تغذیه کنید دقت کنید، امکان داره که سرنگ به طور ناگهانی از از دستتون در بره و سرلاک با شتاب زیاد از سرنگ بیرون بیاد و اگر جهتش صحیح نباشه ممکنه وارد ریه پرنده کوچیک بشه و خطراتی همچون آسپیراسیون رو همراه داشته باشه.
سرلاک دادن به جوجه عروس هلندی با قاشق مخصوص
با قاشق کوچیک مخصوص سرلاک دادن به جوجه عروس هلندی میشه به جوجه‌ها غذا داد. باید قاشق رو آروم نزدیک منقارش ببرید تا خودش نوکش رو باز کنه و غذا رو بگیره. دقت کنید که کامل غذا رو ببلعه تا خفه نشه. احتمالا دور نوکش کمی کثیف میشه که باید با دستمالی که با کمی اب گرم مرطوب شده، دهان بچه عروس هلندیتون رو پاک کنید و نذارید سرلاک دور دهانش خشک بشه و حیوون اذیت بشه.
خطر آسپیراسیون یا آسپیره شدن سرلاک در ریه جوجه
آسپیره شدن سرلاک یعنی به جای اینکه سرلاک بره توی معده، وارد نای یا ریه‌های جوجه عروس هلندی میشه. این اتفاق خیلی خطرناکه و حتی ممکنه جون جوجه رو به خطر بندازه، هم احتمال خفگی داره و هم میتونه باعث عفونت ریه پرنده (پنومونی) و مشکلات جدی تنفسی بشه.
جلوگیری از آسپیره شدن سرلاک و ورود غذا به ریه پرنده
1. وضعیت درست جوجه: موقع غذا دادن، جوجه باید توی حالت طبیعی و ایستاده باشه. اصلاً نباید جوجه رو به پشت بخوابونید، پاهای جوجه باید روی زمین باشه و فقط نوک و سرش رو به سمت بالا بیاره برای غذا.
2. سرعت تغذیه: سرلاک باید آروم و با کنترل وارد منقار جوجه بشه. اگه سرلاک رو با سرعت یا فشار زیاد وارد دهان جوجه کنید، ممکنه نتونه خوب ببلعه و سرلاک وارد مجرای تنفسی بشه
3. ابزار مناسب: از سرنگ یا قاشق مناسب استفاده کنید و هیچ‌وقت سرلاک رو مستقیم و با فشار زیاد داخل دهان جوجه تزریق نکنید.
اگه اشتباهی سرلاک وارد ریه‌ها بشه، جوجه ممکنه علائمی مثل سرفه، عطسه یا مشکلات تنفسی داشته باشه. توی همچین شرایطی حتماً باید سریعاً به یه دامپزشک متخصص پرنده مراجعه کنید.
بهداشت جوجه عروس هلندی
بهداشت برای جوجه عروس هلندی‌ای که با سرلاک تغذیه میشه خیلی مهمه، چون سیستم ایمنی جوجه تو مراحل اولیه رشد ضعیفه و هر آلودگی میتونه راحت باعث مشکلات گوارشی یا عفونت بشه تو این بخش میتونی علائم مریضی عروس هلندی رو ببینی. چند تا نکته بهداشتی که باید رعایت کنی ایناست:
1. تمیز بودن وسایل تغذیه: سرنگ، قاشق یا هر وسیله‌ای که استفاده میکنید باید قبل و بعد از هر بار غذا دادن خوب ضدعفونی بشه. اگه مواد غذایی روی وسایل بمونه، جای خوبی برای رشد باکتری‌ها و قارچ‌ها میشه.
2. سرلاک تازه برای هر وعده: سرلاک باید هر بار تازه درست بشه. اگه سرلاک برای مدت طولانی تو محیط بمونه، باکتری توش رشد میکنه و باعث مسمومیت غذایی جوجه میشه.
3. دمای درست سرلاک: دمای سرلاک هم مهمه، هم برای هضم جوجه و هم برای جلوگیری از رشد میکروب‌ها. اگه دمای سرلاک خیلی بالا یا پایین باشه، ممکنه باعث عفونت بشه.
4. تمیز کردن جوجه: بعد از هر وعده باید دهان و اطراف منقار جوجه رو تمیز کنید تا سرلاک باقی نمونه و باعث عفونت یا تحریک پوست نشه.
5. تمیز بودن محیط: جایی که جوجه زندگی میکنه باید تمیز و بدون آلودگی باشه. فضولات، مواد غذایی ریخته شده یا آلودگی‌های دیگه باید مرتباً تمیز بشه تا خطر بیماری‌ها کم بشه.
🥰اگه این نکات رو رعایت کنی، جوجه عروس هلندیت سالم‌تر و سرحال‌تر بزرگ میشه.
تغذیه کمکی و از سرلاک گرفتن:
بعد از 20 تا 25 روز، میتونید کم‌کم غذاهای نرم مثل پوره سیب زمینی، سفیده تخم مرغ پخته و غذاهای نرم دیگه رو در اختیارش قرار بدید و کم‌کم سرلاک رو حذف کنید. این حذف کردن باید به تدریج و کم کم باشه.
این اصول کمک میکنن که جوجه‌ها رشد سالم و خوبی داشته باشن و مواد مغذی لازم رو بگیرن.